SIECI KANALIZACYJNE

Poziom skanalizowania Gminy Śrem wynosi 98,4%, w tym miasto Śrem skanalizowane jest w 99,9%, a obszary wiejskie Gminy w 95,1%. Rozgałęziona i rozbudowana struktura sieci, o łącznej długości prawie 300 km, odprowadza ścieki z 35 miejscowości gminy Śrem i 9 spoza jej obszaru, do centralnej Oczyszczalni Ścieków w Śremie.

Poniższy wykres  prezentuje  dynamikę przyrostu  długości sieci kanalizacyjnej oraz  wzrost  ilości  liczby  podłączeń w latach 2007 – 2023.

Po wybudowaniu nowej sieci kanalizacyjnej niezwykle ważne jest podłączenie się do niej wszystkich mieszkańców. Jest wiele argumentów za podłączeniem nieruchomości do wybudowanej sieci kanalizacyjnej:

• wypełnienie obowiązku wynikającego z przepisów prawnych poprzez budowę przyłącza,
• podniesienie standardu życia,
• podniesienie wartości nieruchomości,
• oszczędność pieniędzy – mniejsze opłaty za kanalizację niż za szambo,
• dbałość o środowisko naturalne,
• przyczynianie się do spełnienia efektu ekologicznego.

Sieć kanalizacji sanitarnej jest dobrem wspólnym mieszkańców gminy Śrem i gmin ościennych, dlatego należy pamiętać, że nie jest to składowisko odpadów. Wprowadzanie odpadów do kanalizacji sanitarnej, a znajdujemy tam często butelki, tkaniny, waciki kosmetyczne czy pieluchy, prowadzi do uszkodzenia pomp i generuje koszty, które wpływają na cenę usług Spółki. Przykład złego korzystania z kanalizacji sanitarnej i negatywne skutki dla pracy urządzeń kanalizacyjnych przedstawia poniższa fotografia.

Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków (t.j. Dz.U.2024.757):

„Zabrania się wprowadzania do urządzeń kanalizacyjnych:
1) odpadów stałych, które mogą powodować zmniejszenie przepustowości przewodów kanalizacyjnych, a w szczególności żwiru, piasku, popiołu, szkła, wytłoczyn, drożdży, szczeciny, ścinków skór, tekstyliów, włókien, nawet jeżeli znajdują się one w stanie rozdrobnionym;

2) odpadów płynnych niemieszających się z wodą, a w szczególności sztucznych żywic, lakierów, mas bitumicznych, smół i ich emulsji, mieszanin cementowych;

3) substancji palnych i wybuchowych, których punkt zapłonu znajduje się w temperaturze poniżej 85ºC, a w szczególności benzyn, nafty, oleju opałowego, karbidu, trójnitrotoluenu;

4) substancji żrących i toksycznych, a w szczególności mocnych kwasów i zasad, formaliny, siarczków, cyjanków oraz roztworów amoniaku, siarkowodoru i cyjanowodoru;

5) odpadów i ścieków z hodowli zwierząt, a w szczególności gnojówki, gnojowicy, obornika, ścieków z kiszonek;

6) ścieków zawierających chorobotwórcze drobnoustroje pochodzące z:
a) obiektów, w których są leczeni chorzy na choroby zakaźne,
b) stacji krwiodawstwa,
c) zakładów leczniczych dla zwierząt, w których zwierzęta są leczone stacjonarnie na choroby zakaźne,
d) laboratoriów prowadzących badania z materiałem zakaźnym pochodzącym od zwierząt.”

Przepompownie ścieków

Przepompownie ścieków na terenie miasta Śrem mają za zadanie odprowadzanie ścieków z poszczególnych dzielnic pokonując ukształtowanie terenu. W zasobach Śremskich Wodociągów znajdują się następujące obiekty:

• przepompownia ul. Roweckiego – odpowiedzialna, za odbiór zanieczyszczeń płynnych od około 100 mieszkańców, ścieki pozostałych mieszkańców tej części miasta odbierane są metodą grawitacyjną,
• przepompownia ul. Szkolna – obiekt ten przepompowuje ścieki z osiedla i odbiera ścieki z dopływu nr 8, liczba ludności którą obsługuje to 200 osób,
• przepompownia ul. Franciszkańska – obiekt ten przepompowuje ścieki z małego osiedla, liczba ludności którą obsługuje to 30 osób,
• przepompownia   ul.  Wiosny  Ludów  –  przepompownia   ta   przepompowuje    z  dzielnicy  Śremu  –  Wójtostwo (ul. Wiosny Ludów, Kosynierów, Krótka) do kolektora sanitarnego DN 500,
• przepompownia  ul.  Wiejska –  przepompownia  ta  przepompowuje  ścieki  z części dzielnicy Śremu – Wójtostwo (ul. Wiejska, Kosynierów) do kolektora sanitarnego DN 500,
• przepompownia ul. Nadbrzeżna – przepompownia ta przepompowuje ścieki z ulicy Nadbrzeżnej do kolektora sanitarnego DN 800,
• przepompownia zbiorcza Śrem ul. Popiełuszki –  przepompownia  ta  to najważniejszy punkt kanalizacji sanitarnej w Śremie. Gromadzi i przepompowuje ścieki z Dopływów 3 i 8 a także lewą stronię Śremu, ścieki pompowane rurociągiem tłocznym pod rzeka Wartą do kolektora sanitarnego DN 800 przed Oczyszczalnią Ścieków. Ilość ścieków pompowanych to 1000 m³/dobę.

 

ŚCIEKI I ICH OCZYSZCZANIE

Oczyszczalnia Ścieków w Śremie powstała w 1975 roku. Od tamtego czasu obiekt ten przechodził szereg modernizacji, które sprawiły że dziś funkcjonuje on w najnowocześniejszej technologii. Tak innowacyjną i wydajną oczyszczalnią ścieków może pochwalić się tylko kilka miast w Województwie Wielkopolskim. W efekcie pozwala to na oczyszczanie w ciągu każdej doby średnio 6.400 m³ ścieków, a zdolność produkcyjna obiektu to 8.000 m³/dobę. Charakterystyka poszczególnych układów kanalizacyjnych eksploatowanych przez spółkę Śremskie Wodociągi (dane wg stanu na 31 grudnia 2021 roku) jest następująca:

• nazwa oczyszczalni ścieków: Śrem,
• typ oczyszczalni ścieków: mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów,
• przepustowość: 8.000 /m³/d/,
• miejsce odbioru ścieków: rzeka Warta,
• długość sieci kanalizacji sanitarnej: 293,02 /km/,
• liczba podłączeń kanalizacyjnych: 5.066 /szt/.

W roku 2023 sprzedaż usług w zakresie odbioru ścieków wyniosła 1.790.784 m³, do rzeki Warty trafiło aż 2.139.304 m³ ścieków oczyszczonych. Tylko niewielka cześć nadwyżki spowodowana jest opadami atmosferycznymi. Świadczy to o fakcie, iż do sieci kanalizacyjnych prowadzone były nielegalne zrzuty ścieków. Spółka dynamizuje działania zwalczające ten problem.

 

Układ technologiczny Oczyszczalni Ścieków obejmuje:

Kraty: skratki (stałe zanieczyszczenia obecne w ściekach) zatrzymane na kratach są transportowane z wykorzystaniem prasy hydraulicznej do pojemnika i po przesypaniu wapnem chlorowanym w celu higienizacji są wywożone na gminne składowisko odpadów komunalnych.

Piaskownik: ścieki z budynku krat przepływają do poziomego dwukomorowego piaskownika. Usuwanie piasku z komory piaskownika odbywa się dwiema pompami podwieszonymi do pomostu jezdnego, na którym znajduje się separator piasku. Mieszanina ścieków z piaskiem zostaje w separatorze rozdzielona, a odwodniony piasek odprowadzany jest przenośnikiem śrubowym do pojemnika. Piasek, podobnie jak skratki, jest wywożony na składowisko odpadów komunalnych.

Osadniki wstępne: z piaskowników ścieki przepływają do dwóch prostokątnych osadników wstępnych. W osadnikach znajdują się leje osadowe, do których zgarniacz usuwa łatwoopadalne zawiesiny. Tłuszcze i flotujące w osadniku zawiesiny są zbierane do koryta odpływowego, umieszczonego na poziomie lustra ścieków i razem z osadem z lejów usuwane są do komory osadowej pompowni, skąd są przepompowywane do zagęszczaczo – fermentera a później transportowane razem z osadem nadmiernym z zagęszczaczy osadu do komór fermentacyjnych.

Reaktory biologiczne: ścieki mechanicznie oczyszczone są przepompowywane do dwóch reaktorów biologicznych wykonanych jako cylindryczne zbiorniki żelbetowe o średnicy 30,98 m i głębokości czynnej 5,2 m. Proces oczyszczania ścieków w reaktorach biologicznych jest prowadzony w trójstopniowym systemie Bardenpho (tworzą go komora defosfatacji, denitryfikacji i nitryfikacji) wyposażonych dodatkowo w poprzedzającą system komorę predenitryfikacji. Reaktory zaopatrzone są w recyrkulację wewnętrzną umożlwiającą – z wykorzystaniem układu pompowego – recyrkulację mieszaniny ścieków i osadu czynnego pomiędzy komorami nitryfikacji i denitryfikacji. W procesie sterowania reaktorami biologicznymi wykorzystuje się sondy tlenowe, potencjału redox, azotanów i amoniaku, umożliwiające łatwiejsze sterowanie procesem:

• właściwego utrzymywania tlenu (sterowanie dmuchawami – napowietrzanie) w komorze nitryfikacji reaktora,
• właściwej redukcji amoniaku,
• usuwania azotanów przez kontrolowane zwiększanie recyrkulacji wewnętrznej.

Osadniki wtórne: ścieki z reaktorów odprowadzane są korytem przelewowym umieszczonym na końcu komory nitryfikacji, gdzie dawkowany jest koagulant wspomagający proces usuwania fosforu, dalej ścieki kierowane są do komory odgazowania i dopływają przez komorę rozdziału ścieków do osadników wtórnych. Jako osadniki wtórne zastosowano dwa radialne zbiorniki o średnicy 21,0 m i wysokości 3,4 m każdy. Sklarowane ścieki odpływają przelewami pilastymi przez komorę pomiarową do rzeki Warty. Sedymentujący na dnie osadnika wtórnego osad czynny jest recyrkulowany do strefy defosfatacji reaktora lub usuwany jako nadmierny z układu oczyszczalni biologicznej do dwóch zagęszczaczy grawitacyjnych o pojemności czynnej 130,0 m³ każdy.

Komory fermentacyjne: po grawitacyjnym zagęszczeniu osad nadmierny kierowany jest do komór fermentacyjnych, podobnie jak osad surowy z osadników wstępnych. W dwóch komorach fermentacyjnych o pojemności czynnej około 1.170 m³ każda i wysokości 13,1 m, zachodzi proces beztlenowej stabilizacji osadów w warunkach mezofilowej fermentacji w temperaturze 35^oC. Powstający w procesie biogaz po przejściu przez odsiarczalnię jest kierowany do zbiornika biogazu o pojemności użytkowej 570 m³. Wyprodukowany w czasie fermentacji biogaz jest wykorzystywany w produkcji energii elektrycznej i energii cieplnej jako paliwo gazowe w agregacie kogeneracyjnym o mocy 123 kW. Ciepło powstałe w procesie jest wykorzystywane do ogrzewania osadu w komorach fermentacyjnych a w okresie zimowym także do ogrzewania budynków technologicznych oczyszczalni ścieków. W czasie przeglądów i konserwacji agregatu biogaz jest spalany w piecach gazowych w celu uzyskania odpowiedniej temperatury w komorach fermentacyjnych. Zagospodarowanie osadów ściekowych: osady po fermentacji i zagęszczeniu w buforze są odwodniane na prasie taśmowej, higienizowane wapnem palonym i wykorzystywane rolniczo jako nawóz organiczny przy produkcji wierzby energetycznej lub suszone w suszarni solarnej.

Laboratorium badania ścieków: na terenie oczyszczalni ścieków w Śremie znajduje się laboratorium chemiczne. Pozwala ono na bieżąco kontrolować poprawność działania oczyszczalni ścieków. Ponadto laboratorium świadczy usługi w zakresie badania jakości ścieków. Wymagana jakość ścieków oczyszczonych wprowadzanych do Warty zgodnie z posiadanym pozwoleniem wodnoprawnym przedstawia się następująco:

• BZT₅:                            15 g O²/m³,
• ChZT:                           125 g O²/m³,
• zawiesina ogólna:         35 g/m³,
• azot ogólny:                  15 g N/m³,
• fosfor ogólny:                 2 g P/m³.

Biologiczny stopień oczyszczania ścieków: w ramach modernizacja oczyszczalni ścieków w Śremie dokonano rozbudowy biologicznego stopnia oczyszczania ścieków. Zastosowana czterostopniowa technologia oczyszczania ścieków w technologii osadu czynnego, z wyodrębnioną komorą predenitryfikacji, pozwala na wysokoefektywne usuwanie ze ścieków związków azotu. Zastosowana metoda oczyszczania ścieków wymaga zapewnienia drobnoustrojom tworzących osad czynny łatwo przyswajalnego źródła węgla. W związku z tym modernizacja oczyszczalni przewidziała budowę nowego obiektu, czyli zagęszczaczo – fermentera osadów surowych. Obiekt ten jest hermetycznie zamknięty oraz wyposażony w układ dezodoryzacji gazów. W ten sposób wyeliminowano uciążliwość zapachową procesu fermentacji osadów. Innowacyjnym rozwiązaniem jest również wewnętrzna sieć wody technologicznej, do której podłączone są obiekty wykorzystujące ściek oczyszczony w procesach technologicznych. Ściek zastępuje w tych przypadkach wodę uzdatnioną, dzięki czemu zastosowanie możliwe jest ograniczenie jej poboru z sieci wodociągowej. Ciśnienie w wewnętrznej sieci wody technologicznej utrzymywane jest za pomocą zestawu hydroforowego.

Agregat kogeneracyjny: jak już wspomniano w tekście powyżej największą inwestycją innowacyjną na obiekcie oczyszczalni ścieków jest agregat kogeneracyjny. Jest to urządzenie pozwalające na produkcję energii cieplnej oraz energii elektrycznej. Agregat, którego maksymalna moc wynosi 123 kW zasilany jest biogazem, a więc produktem ubocznym procesu fermentacji osadów ściekowych. Biogaz gromadzony jest w zbiorniku, po czym kierowany jest do agregatu. Powstające w agregacie ciepło wykorzystywane jest do utrzymywania wymaganej temperatury fermentującego osadu. Powstała energia elektryczna zasila urządzenia oczyszczalni ścieków, ograniczając pobór z zewnętrznej sieci energetycznej.